Tiêu chuẩn kỹ thuật & an toàn khi lắp đặt hệ thống điện mặt trời

Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào các tiêu chuẩn kỹ thuật quan trọng và những lưu ý an toàn bắt buộc khi lắp đặt hệ thống điện mặt trời tại Việt Nam.

1. Vì sao cần tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật khi lắp điện mặt trời?

Một hệ thống điện mặt trời không đạt chuẩn có thể dẫn đến:

• Suy giảm hiệu suất phát điện

• Hư hỏng biến tần, pin lưu trữ

• Rò điện, chập cháy, nguy hiểm tính mạng

• Không được điện lực chấp thuận hòa lưới

• Mất bảo hành từ nhà sản xuất

👉 Tuân thủ tiêu chuẩn = An toàn + Hiệu quả + Tuổi thọ lâu dài

2. Các tiêu chuẩn áp dụng cho hệ thống điện mặt trời

2.1 Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) liên quan

Một số tiêu chuẩn thường áp dụng:

• TCVN 7447 – Hệ thống lắp đặt điện hạ áp

• TCVN 9385 – Chống sét cho công trình xây dựng

• TCVN 9206 – Lắp đặt thiết bị điện trong nhà

• QCVN 12:2014/BXD – An toàn điện trong xây dựng

👉 Đây là nền tảng bắt buộc khi thi công điện mặt trời tại Việt Nam.

2.2 Tiêu chuẩn quốc tế phổ biến

Nhiều thiết bị điện mặt trời tuân theo tiêu chuẩn quốc tế:

• IEC 61215 / IEC 61730: Tấm pin năng lượng mặt trời

• IEC 62109: An toàn cho biến tần

• IEC 62548: Hướng dẫn lắp đặt hệ thống PV

• UL / CE / TÜV: Chứng nhận an toàn – chất lượng thiết bị

👉 Khi chọn thiết bị, nên ưu tiên sản phẩm có đầy đủ chứng nhận IEC – TÜV – CE.

3. Tiêu chuẩn kỹ thuật trong lắp đặt từng hạng mục

3.1 Tiêu chuẩn lắp đặt tấm pin năng lượng mặt trời

• Khung giá phải:

  • Chịu gió ≥ 120 km/h (vùng ven biển ≥ 150 km/h)

  • Chống ăn mòn (nhôm định hình, thép mạ kẽm nhúng nóng)

• Góc nghiêng phù hợp khu vực (Việt Nam thường 10–15°)

• Không che bóng giữa các tấm pin

• Khoảng cách mái – pin đủ thoát nhiệt

⚠️ Tuyệt đối không khoan phá kết cấu chịu lực mái

Khung giàn lắp đặt tấm pin nên được giằng ngang & giằng xéo để chịu được gió to, bão lớn. Sử dụng thép mạ kẽm, sơn chống rỉ và bố trí lỗi đi rửa pin

3.2 Tiêu chuẩn đấu nối DC (từ pin về inverter)

• Dây DC chuyên dụng cho điện mặt trời (PV Cable)

• Đầu nối MC4 chính hãng, không dùng hàng trôi nổi

• Có:

  • Cầu chì DC

  • CB DC

  • Thiết bị cắt DC gần inverter

• Đấu nối đúng cực tính (+ / -)

👉 Sai đấu DC là nguyên nhân hàng đầu gây cháy inverter

3.3 Tiêu chuẩn lắp đặt biến tần (Inverter)

• Lắp nơi:

  • Khô ráo, thoáng mát

  • Tránh ánh nắng trực tiếp

• Khoảng cách thông gió đúng khuyến cáo hãng

• Gắn chắc chắn, chống rung

• Có CB AC bảo vệ đầu ra

Khu vực tủ điện cần đi dây gọn gàng, có ống bọc thép bảo vệ dây dẫn không bị chuột cắn và va quệt. Nên đặt ở nơi khô ráo, thoáng đãng, không gần vật liệu dễ cháy.

3.4 Tiêu chuẩn pin lưu trữ (Battery – nếu có)

• Đặt nơi thông thoáng, không ẩm

• Tránh nguồn nhiệt, tia lửa

• Có CB, cầu chì bảo vệ riêng

• Tuân thủ đúng điện áp – dòng sạc theo khuyến cáo hãng

👉 Với pin lithium: tuyệt đối không tự ý đấu nối sai sơ đồ

4. Tiêu chuẩn an toàn điện bắt buộc

4.1 Hệ thống tiếp địa (nối đất)

Hệ thống điện mặt trời bắt buộc phải có tiếp địa cho:

• Khung pin

• Biến tần

• Tủ điện

• Chống sét

Yêu cầu:

• Điện trở tiếp địa ≤ 10 Ohm (tốt nhất ≤ 5 Ohm)

• Dây tiếp địa màu xanh – vàng

• Cọc tiếp địa đóng đủ sâu, đúng kỹ thuật

4.2 Chống sét cho hệ thống điện mặt trời

• Chống sét lan truyền DC & AC

• Kết hợp hệ thống chống sét công trình (nếu có)

• Đặc biệt quan trọng với:

  • Nhà cao tầng

  • Khu vực sét nhiều

  • Hệ thống công suất lớn

4.3 An toàn khi thi công lắp đặt

• Trang bị:

  • Dây an toàn

  • Găng tay cách điện

  • Mũ bảo hộ

• Ngắt nguồn điện trước khi đấu nối

• Không thi công khi mưa, mái trơn trượt

• Tuân thủ quy trình Lock-out / Tag-out (LOTO)

5. Tiêu chuẩn khi đấu nối hòa lưới điện lực

Đối với hệ thống hòa lưới hoặc hybrid:

• Biến tần phải có chức năng:

  • Anti-islanding (chống phát ngược khi mất điện)

• Có:

  • Công tơ 2 chiều (nếu bán điện)

  • CT đo dòng bám tải (zero export)

• Hồ sơ kỹ thuật đầy đủ theo yêu cầu điện lực

👉 Không đạt chuẩn → bị từ chối hòa lưới

6. Những lỗi vi phạm tiêu chuẩn thường gặp (cần tránh)

❌ Dùng dây điện thường thay cho dây DC chuyên dụng
❌ Không nối đất khung pin
❌ Đấu pin vượt điện áp cho phép của inverter
❌ Không lắp chống sét
❌ Pin lưu trữ đặt nơi kín, nóng
❌ Thi công ẩu, không kiểm tra trước khi đóng điện

7. Kết luận

Tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn là nền móng sống còn của hệ thống điện mặt trời. Một hệ thống lắp đúng chuẩn sẽ:

• Vận hành ổn định 20–30 năm

• Hiệu suất cao

• An toàn tuyệt đối

• Được bảo hành đầy đủ

• Được điện lực chấp thuận

👉 Đừng chọn lắp rẻ – hãy chọn lắp đúng chuẩn

Xem thêm:

• Bài 1: Nguyên lý hoạt động của hệ thống điện mặt trời

• Bài 2: Cấu tạo hệ thống điện mặt trời

• Bài 3: Phân biệt hòa lưới – hybrid – off-grid

• Bài 4: Cách tính công suất điện mặt trời